Trường Toán Online MATHX
Trong thời xưa, học chữ và văn là điều được coi trọng, nhưng Trạng Nguyên Lương Thế Vinh không chỉ xuất sắc về mảng này mà còn đam mê khoa học. Ông là một bậc thầy toán học, đã đóng góp nhiều phát minh toán học và ứng dụng chúng vào cuộc sống. Do đó, người dân thường gọi ông với cái tên Trạng Lường để tôn vinh sự xuất sắc của ông trong lĩnh vực này.
Lương Thế Vinh (1441-1496), được hậu thế ghi nhận là vị trạng nguyên giỏi toán nhất sử Việt. Sách "Kể chuyện tấm gương hiếu học" chép rằng sinh ra ở vùng nông thôn, quanh năm gắn bó đồng ruộng, thấu hiểu cuộc sống khổ cực của nông dân, Lương Thế Vinh rất muốn tìm cách giúp bà con.
Một lần, Lương Thế Vinh thấy hai nông dân đang cãi nhau khi chia mảnh đất có hình phức tạp. Nghe rõ câu chuyện, ông lội xuống tận nơi để chỉ ra chỗ đúng, sai và giúp họ chia lại mảnh ruộng một cách công bằng.
Lần khác, người dân gặp khó khăn trong việc đo chiều rộng của khúc sông để bắc cầu, do nước chảy xiết. Lương Thế Vinh nói: "Không cần phải qua sông mới đo được". Ông dùng phương pháp mà ngày nay gọi là “tam giác lượng” để đo chính xác chiều rộng của sông.
Sau này, để phổ biến kiến thức toán học vào đời sống, Lương Thế Vinh soạn cuốn "Đại thành toán pháp", tổng kết những kiến thức của thời đó và cả phần mình phát minh.
Đây chính là một trong những công trình nổi bật nhất trong lĩnh vực khoa học tự nhiên của nước ta dưới thời phong kiến, được đưa vào chương trình thi cử suốt 400 năm của giáo dục Đại Việt.
Theo sách "Kể chuyện sứ thần Việt Nam", khi sứ nhà Minh là Chu Hy thách đố cân một con voi, ông đưa voi lên thuyền rồi đánh dấu mép nước. Sau đó, dắt voi lên, đổ đá hộc xuống thuyền cho đến lúc thuyền chìm xuống đến đúng dấu cũ. Việc còn lại là đưa từng viên đá lên cân và cộng kết quả.
Chu Hy thán phục nhưng vẫn tiếp tục đố ông đo bề dày của một tờ giấy xé ra từ quyển sách.
Khi nghe ông nói chỉ cần đo bề dày cả cuốn sách rồi chia đều cho số tờ là ra ngay kết quả, Chu Hy ngửa mặt lên trời than rằng: "Nước Nam quả lắm người tài!".
Lương Thế Vinh đáp lại người nghĩ ra cách cân voi thật sự là Tào Xung, con của Tào Tháo. Điều này càng khiến cho sứ nhà Minh hổ thẹn vì không biết sử nước nhà.
Trong lịch sử, Lương Thế Vinh không chỉ nổi tiếng với sự đóng góp trong lĩnh vực toán học và khoa học, mà ông còn được biết đến với một phát minh quan trọng - bàn tính. Bàn tính của Lương Thế Vinh là một công cụ đo lường giúp xác định độ cao của các vị trí trên mặt đất một cách chính xác.
Bàn tính của ông giúp đo đạc độ cao một cách hiệu quả, đặc biệt trong các tình huống thách thức như khi xây dựng cầu, đường sắt, hay trong nghiên cứu địa hình. Phát minh này đã giúp nâng cao chất lượng và độ chính xác trong công trình xây dựng và địa lý học. Bàn tính của Lương Thế Vinh đã trở thành một công cụ quan trọng trong lĩnh vực đo đạc và địa hình và vẫn được sử dụng rộng rãi đến ngày nay.
Cân voi to và đo giấy mỏng là hai phát minh quan trọng trong lĩnh vực công nghiệp và khoa học, và cả hai đều liên quan đến công trình của Lương Thế Vinh.
Trong cuộc đời của Lương Thế Vinh, ông đã nghiên cứu và phát triển nhiều thiết bị và công cụ khoa học có ý nghĩa. Cân voi to, hoặc còn được gọi là cân cầu, là một loại cân được thiết kế để đo lường trọng lượng của các vật thể lớn hoặc nặng. Đây là một công cụ quan trọng trong các ngành như công nghiệp và xây dựng, nơi cần đo lường trọng lượng các vật thể lớn như xe cộ, thiết bị nặng, hoặc các tải trọng.
>>> Tham khảo thêm: TRẠNG LƯỜNG CÂN VOI
Ngoài ra, Lương Thế Vinh cũng đã đóng góp vào lĩnh vực đo đạc và địa hình. Ông đã phát minh ra một thiết bị đo giấy mỏng, có thể được sử dụng để xác định độ mỏng của các vật liệu như giấy hoặc màng mỏng. Điều này có ứng dụng trong ngành công nghiệp giấy và in ấn, nơi độ chính xác của độ dày của giấy là rất quan trọng.
Phát minh của Lương Thế Vinh trong việc cân voi to và đo giấy mỏng đã có sự ảnh hưởng lớn đối với các ngành công nghiệp và khoa học tại Việt Nam, và ông đã để lại một di sản quan trọng trong lĩnh vực này.
Bài viết trên MATHX đã giới thiệu chi tiết đến bạn về giai thoại Trạng nguyên Lương Thế Vinh. Lương Thế Vinh là một ví dụ xuất sắc về sự kết hợp giữa trí tuệ và tình yêu đất nước. Đóng góp của ông trong lĩnh vực toán học và khoa học cũng như lòng yêu nước và tinh thần hy sinh của ông đã để lại một di sản vĩ đại cho đất nước và nhân loại.